در سازمان‌های دولتی و غیردولتی، برخی کارکنان چنان از خود بدقلقی نشان می‌دهند که هم مسئول بالاسری خود و هم بقیه کارکنان را دچار عذاب می‌کنند.

در جامعه امروزی، سازمان‌ها نقشی نسبتاً غالب و بسیار برجسته دارند؛ تا آن جا که شاید بتوان گفت سازمان‌ها زندگی ما را شکل می‌دهند. ما در سازمان‌ها متولد می‌شویم، به تحصیل می‌پردازیم، آموزش می‌بینیم و اغلب اوقات زندگی خود را در سازمان‌ها برای کارکردن می‌گذرانیم. چگونگی و کیفیت گذراندن این ساعات نسبتا طولانی، هم برای افراد و هم برای سازمان‌ها بسیار بااهمیت است. گاهی این تجربه زندگی سازمانی، به واسطه کارکردن با افرادی که رفتار‌های مثبت و مناسبی از خود نشان می‌دهند، تجربه‌ای سازنده و گاهی نیز به واسطه اجبار به تعامل و کارکردن با افرادی که رفتار‌های بدقلقی از خود نشان می‌دهند، تجربه‌ای آزاردهنده خواهد بود. 

بر اساس گفته‌های محققان، انسان ها، به عنوان اصلی‌ترین سرمایه سازمانی، مجموعه‌ای از ویژگی‌های روانشناختی، شناختی، هیجانی و رفتاری دارند که متأثر از محیط خانوادگی، فرهنگی و ساختاری متفاوت شکل گرفته‌اند. نکته مهم آن است که کارکنان، همه این ویژگی‌ها و تفاوت‌ها را با خود به داخل سازمان می‌آورند و رفتارشان براساس آن‌ها شکل می‌گیرد. کارکردن با کارکنان بدقلق به نظر می‌رسد از تجربه‌های مشترک همه کسانی باشد که در طول مسیر پیشرفت شغلی خود، افراد و سازمان‌های زیادی را پشت سر می‌گذارند. گاهی این تجربه تا آن جا آزاردهنده است که به ترک شغل و ترک سازمان منجر می‌شود. اما بدون شک راهکار برون رفت از چنین تجربه‌های آزاردهنده ای، نه حذف چنین افرادی از سازمان، بلکه شناسایی مصادیق رفتاری این دسته از کارکنان و به کارگیری راهبرد‌های تعاملی و ارتباطی مناسب با آن‌هاست. 

در یک مطالعه علمی پژوهشی که در همین زمینه انجام شده است، محققانی از دانشگاه بوعلی سینای همدان به واکاوی علمی بدقلقی سازمانی پرداخته و ویژگی‌های کارکنان بدقلق و عوامل مؤثر بر آن‌ها را بررسی کرده‌اند.

در این پژوهش، گروهی از افراد که تجربه زیسته کارکردن با کارکنان بدقلق را داشتند، انتخاب شده و با مصاحبه نیمه‌ساختاریافته اطلاعات مورد نیاز پژوهشگران را فراهم آورده اند.

بر اساس نتایج این تحقیق، رفتار‌های بدقلقی در سه دسته شناختی، نگرشی و رفتاری قابل دسته‌بندی بوده و عوامل محیطی و ساختاری ویژه‌ای می‌توانند به‌عنوان تقویت کننده‌های این رفتار‌ها در سازمان، به آن دامن بزنند. 


بیشتربخوانید


به گفته روح الله سهرابی، استادیار و محقق گروه حسابداری دانشکده علوم اقتصادی و اجتماعی دانشگاه بوعلی سینای همدان و همکارانش، «فهم مصادیق رفتاری کارکنان بدقلق به افراد کمک می‌کند تا با اتخاذ راهبرد تعاملی و ارتباطات مناسب، تجربه آزاردهنده کارکردن با چنین افرادی را به تجربه‌ای اثربخش تبدیل کنند. همچنین آگاهی از تقویت‌کننده‌ها یا عوامل مؤثر بر بدقلقی کارکنان، به رهبران و مدیران سازمان این امکان را می‌دهند تا با مدیریت این زمینه‌ها، نسبت به مدیریت کارکنان بدقلق سازمانی اقدام کنند».

آن‌ها در این خصوص می‌گویند: «در جریان این پژوهش مشخص شد که کارکنان بدقلق دارای یکسری ویژگی‌های شناختی و نگرشی هستند که سبب بروز رفتار‌های بدقلقی می‌شوند. ویژگی‌های شناختی مانند عدم انتقاد پذیری، خودشیفتگی و خودپایشی اندک و ویژگی‌های نگرشی مانند افسردگی، ثبات هیجانی ضعیف و خودگشودگی کم، در تعیین جهان بینی و به تبع آن نوع رفتاری که از فرد سر می‌زند، مؤثر واقع شده و سبب بروز رفتار‌های بدقلقی مانند پرخاشگری، دگرآزاری و لجبازی می‌شوند و همچنین، این گونه رفتار‌ها در محیط سازمان، زمینه را برای بروز رفتار‌های بدقلقی ازسوی سایر کارکنان فراهم می‌نمایند». 

ازسوی دیگر، بنا بر این نتایج، عوامل محیطی نظیر نفاق سازمانی، محیط پویا و فرهنگ چاپلوسی و همچنین عوامل ساختاری مثل ساختار مکانیکی، نظام پرداخت و ماهیت شغل بر جهان بینی و دیدگاه فرد مؤثر بوده و نهایتاً شناخت و نگرش فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهند و بدین منوال به صورت غیرمستقیم بر رفتار‌های فرد تأثیر می‌گذارند. 

به عنوان نمونه، به بیان سهرابی و همکارانش، «می‌توان گفت اگر نگرش و شناخت کارکنان در محیط و ساختار سازمان با دیدن برخی ویژگی‌ها به سمت ناعادلا نه بودن و یا نابهنجاربودن عوامل محیطی و ساختاری سو پیدا کند، ناگزیر برای رفع آن‌ها اقدام به بروز رفتار‌های بدقلقی می‌کنند». 

در این تحقیق همچنین اشاره شده است اگر دریک سازمان، نظام پرداخت، مبتنی بر ارزیابی عملکرد افراد نباشد و عدالت در آن مشاهده نشود و یا نظام ارزیابی عملکرد، مبتنی بر تلاش و شایستگی افراد نباشد و یا در هردو نظام، ابهام و عدم شفافیت موجود باشد، عملا یک خستگی روحی- جسمی و ناامیدی بر کارکنان مستولی می‌شود و این موضوع را تداعی می‌کند که هرچه هم بیشتر و بهتر تلاش و عمل نمایند، در ارزیابی عملکرد و نهایتا نظام پرداخت، تأثیر عدالت گونه‌ای برجای نمی‌گذارد، لذا برخی کارکنان، مستعد بروز رفتار‌های بدقلقانه می‌شوند.

قابل ذکر است این یافته‌های پژوهشی که بدون تردید بایستی توسط مسئولان و مدیران به خوبی مورد توجه و مداقه قرار گیرند، در «فصل نامه مطالعات رفتار سازمانی» متعلق به انجمن علمی مدیریت رفتار سازمانی منتشر شده‌اند.

منبع: ایسنا

اخبار پیشنهادی
تبادل نظر
آدرس ایمیل خود را با فرمت مناسب وارد نمایید.
نظرات کاربران
انتشار یافته: ۳
در انتظار بررسی: ۰
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۴:۱۱ ۱۸ خرداد ۱۴۰۲
دل بد نکنید آرام و صبر کامل باش
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۰۶:۵۸ ۱۷ خرداد ۱۴۰۲
اینها کارکنانی هستند که به کلفتی نان ونازکی کار توجه دارند وخیلی بی مسئولیت واز خود راضی هم هستند
Iran (Islamic Republic of)
ناشناس
۱۵:۳۰ ۱۶ خرداد ۱۴۰۲
تو شهر زابل هم یه ماما به اسم م خیلی بد اخلاق و بی سواد هست که دست پسر من رو موقع تولد شکسته گردن بچم رو هم کج کرده